Sẽ có một lúc nào đó trong đời bạn tự hỏi “Tại sao tôi được/bị sinh ra giữa cuộc đời này, giữa nơi này – Việt Nam? ” Câu hỏi mang hơi hướng thần học đầy khoắc khoải của loài người luôn hiện hữu. Ta từ đâu tới, ta là ai bây giờ và ta sẽ đi đâu ?.
Như tôi nhiều lần đã hỏi: “Việt Nam từ đâu tới,
hiện đang ra sao và sẽ đi về đâu ?” Nhiều lúc tôi nghĩ: Nếu đêm đó Bố mình
không “Ở” cùng mẹ; nếu đêm đó chiếc giường nghiêng.... liệu 3 triệu con kia có
vượt một quãng đường 20 cm mà nhanh hơn một tốc độ một chiếc máy bay siêu thanh
so với kích thước của nó để đến với Trứng mẹ. Để rồi giữa hàng triệu con kia,
có một quán quân làm ra tôi bây giờ ?.
Nhiều lúc tôi cũng nghĩ gần 100 triệu dân
này, đều là những quán quân đang tồn tại giữa dương gian, sẽ về đâu khi thể chế
chính trị, do một vài người lại định đoạt toàn bộ hướng đi, chậm như rùa hoặc/và
mang màu sắc phản động. Hoặc đơn giản, một ông vua trong quá khứ đã làm điều
gì, tốt hay xấu tuỳ nhân gian luận bàn, nhưng khác đi, thì Việt Nam ta giờ ra
sao ?. Liệu có một số phận được định đoạt từ trước khi sinh ra và vai trò của sự
cố gắng sẽ đi đến đâu. Giàu hay nghèo, giỏi hay dốt, tự do hay lao tù... được đặt
ra và vận hành thế nào trong cuộc sống ở trần gian này.
Các bạn ạ, tôi có một thông điệp thật tự đáy lòng. Đó là nếu tôi thọ bằng bố mình thì chỉ 8 năm nữa tôi lìa xa xứ sở mặt trời này. 8 năm không bằng số tù còn lại của anh Trần Huỳnh Duy Thức và chỉ hơn 1/3 số án tù mà Chú tôi – Tù nhân lương tâm Lê Đình Lượng – sẽ phải trải qua. 8 năm sẽ trôi qua như một giấc ngủ trưa khi cá nhân mình vui, một niềm vui nho nhỏ giữa gia đình. Nhưng 8 năm cũng là đằng đẵng đợi chờ khi đếm từng ngày dài sau song sắt vì đấu tranh cho một Việt Nam tốt đẹp hơn.
8 năm nữa tôi bằng tuổi Bố khi ra đi. Con tôi đã quên mặt Bố tôi và đến lúc nó cũng không thể dự những lần giỗ nữa. Nhưng đâu đó các cháu vẫn nhớ “Ngôi nhà Ông Hoàng xây, Cái cây Ông Hoàng trồng và Bài thơ Bố đang đọc là của Ông Hoàng”. Nghĩa là Bố tôi chỉ là cát bụi, đã là cát bụi và sẽ là cát bụi nếu Bố tôi không có những giá trị cài cắm giữa đời thường. Chúng ta rồi sẽ qua đi chẳng để lại gì, trống rỗng như một ổ cứng mới nhưng không dữ liệu. Nhưng cũng còn đó, vô số ổ cứng, cũ mà đầy dữ liệu, đó là lúc chúng ta đang sống, và vẫn sống dồi dào với thế hệ mai sau. Chúng ta chạm trán với thách thức, với đau khổ mênh mông để thấy mình tốt hơn. Âu đó cũng là thách thức mà Thượng đế ban cho loài người và tôi luôn tin rằng thử thách đến chỉ làm cuộc sống tốt đẹp hơn.
Tôi đã từng ngồi tù 3 lần vì những điều tôi cho là tốt đẹp, đã từng sải cánh rộng dài giữa bầu trời bao la hay biển khơi ngàn trùng sóng vỗ. Tôi đã đi khắp 5 châu lục để rồi bất lực lê bước trong một khuôn viên hạn hẹp 16 m2 của nhà tù. Khi mấy ngày trước đây tôi ký được hợp đồng với giá làm việc 175 USD/giờ nhẹ tênh từ một nhà tư bản, là lúc tôi nhìn rõ nhất sự nghèo khổ của đồng bào khi đang sống chỉ vài USD/ngày. Năm 2012, chỉ một ngày sau khi tôi tự hào viết lên Facebook rằng “Trong nhà đầy bạn và trên bàn đầy rượu” là lúc tôi thấm đẫm nỗi cô đơn - nỗi cô đơn vĩ đại - gặm nhấm tâm hồn từng ngày, từng ngày trong chiều kích hun hút như hố sâu thăm thẳm của tư tưởng. Tôi yêu cuộc sống này vì những sự khác biệt từ trong nguyên lý. Tôi đấu tranh cho đa nguyên vì tôi cảm nhận được vẻ đẹp của trăm hoa.
Các bạn ạ, tôi có một thông điệp thật tự đáy lòng. Đó là nếu tôi thọ bằng bố mình thì chỉ 8 năm nữa tôi lìa xa xứ sở mặt trời này. 8 năm không bằng số tù còn lại của anh Trần Huỳnh Duy Thức và chỉ hơn 1/3 số án tù mà Chú tôi – Tù nhân lương tâm Lê Đình Lượng – sẽ phải trải qua. 8 năm sẽ trôi qua như một giấc ngủ trưa khi cá nhân mình vui, một niềm vui nho nhỏ giữa gia đình. Nhưng 8 năm cũng là đằng đẵng đợi chờ khi đếm từng ngày dài sau song sắt vì đấu tranh cho một Việt Nam tốt đẹp hơn.
8 năm nữa tôi bằng tuổi Bố khi ra đi. Con tôi đã quên mặt Bố tôi và đến lúc nó cũng không thể dự những lần giỗ nữa. Nhưng đâu đó các cháu vẫn nhớ “Ngôi nhà Ông Hoàng xây, Cái cây Ông Hoàng trồng và Bài thơ Bố đang đọc là của Ông Hoàng”. Nghĩa là Bố tôi chỉ là cát bụi, đã là cát bụi và sẽ là cát bụi nếu Bố tôi không có những giá trị cài cắm giữa đời thường. Chúng ta rồi sẽ qua đi chẳng để lại gì, trống rỗng như một ổ cứng mới nhưng không dữ liệu. Nhưng cũng còn đó, vô số ổ cứng, cũ mà đầy dữ liệu, đó là lúc chúng ta đang sống, và vẫn sống dồi dào với thế hệ mai sau. Chúng ta chạm trán với thách thức, với đau khổ mênh mông để thấy mình tốt hơn. Âu đó cũng là thách thức mà Thượng đế ban cho loài người và tôi luôn tin rằng thử thách đến chỉ làm cuộc sống tốt đẹp hơn.
Tôi đã từng ngồi tù 3 lần vì những điều tôi cho là tốt đẹp, đã từng sải cánh rộng dài giữa bầu trời bao la hay biển khơi ngàn trùng sóng vỗ. Tôi đã đi khắp 5 châu lục để rồi bất lực lê bước trong một khuôn viên hạn hẹp 16 m2 của nhà tù. Khi mấy ngày trước đây tôi ký được hợp đồng với giá làm việc 175 USD/giờ nhẹ tênh từ một nhà tư bản, là lúc tôi nhìn rõ nhất sự nghèo khổ của đồng bào khi đang sống chỉ vài USD/ngày. Năm 2012, chỉ một ngày sau khi tôi tự hào viết lên Facebook rằng “Trong nhà đầy bạn và trên bàn đầy rượu” là lúc tôi thấm đẫm nỗi cô đơn - nỗi cô đơn vĩ đại - gặm nhấm tâm hồn từng ngày, từng ngày trong chiều kích hun hút như hố sâu thăm thẳm của tư tưởng. Tôi yêu cuộc sống này vì những sự khác biệt từ trong nguyên lý. Tôi đấu tranh cho đa nguyên vì tôi cảm nhận được vẻ đẹp của trăm hoa.
Sau 3 năm làm ruộng, tuần trước lần đầu tôi lấy
lại phong độ, đi đến 2 tỉnh và có 5 cuộc gặp trong 1 ngày. Dọc đường về tôi nói
với nhà văn Hoàng Minh Tường rằng: "Nhớ anh Thức quá". Bởi vì chúng
ta sống là sống với không gian và sống với cộng đồng. Cùng một đơn vị thời gian
nhưng nếu chúng ta đi nhiều nơi hơn, gặp nhiều người hơn nghĩa là ta đã sống được
dồi dào và đầy đủ hơn. Đã trải qua thời gian đó, tôi hiểu anh Thức xứng đáng và
khát khao tự do như thế nào. Càng nghĩ càng cảm phục anh bởi vì anh sẵn sang chấp
nhận tiếp tục trong một không gian chật hẹp và với sự cô đơn của riêng mình.
Càng nghĩ về con người và cuộc đời, về những gì đã trải qua, về những ngày qua và sắp tới, về lý do mình tồn tại trên cuộc đời này. Ngay tại đây, bây giờ và mãi mãi. Tôi tạ ơn Chúa ! Lẽ ra tôi đã “là không đời đời” nhưng Ngài đã cho con sự sống này. Ngài còn cho con tất cả các cung bậc của sự sống, những khoảng khắc yêu thương riêng tư với người thân và những khoảng khắc ngập tràn sự xôm tụ cộng đồng.
Vẫn là tôi bây giờ, bên chiếc đàn Piano, với người vợ hiền và những đứa con. Nhưng cũng vẫn là tôi ngay lúc này, tại đây, có một dòng chữ của người bạn hiền ghi trong cuốn sách mới tặng để “Cho những tuyên ngôn mới, hành động mới vì một Việt Nam mới của những con người mới”.
Xin cám ơn tất cả. Tôi thành kính tạ ơn Tạo hoá lớn lao đã cho tôi sinh ra giữa cuộc đời này. Cám ơn vợ Hiền vì một đêm qua, với rượu vang và từ điển, thảo luận đến tận 12h khuya. Cám ơn các học trò hôm nay, là nguồn cảm hứng cho thầy hùng biện về một thế hệ Việt Nam đang lớn từng ngày. Cám ơn cuộc đời vì những gì đã qua và đang tới. Và trong ngất ngây hôm nay tôi nhớ đến thời gian tù ngục. Cực kỳ tự do trong nhà tù lớn, tôi cất tiếng ngâm nga đọc một bài thơ tôi làm nhân ngày sinh nhật năm 2014 trong nhà tù nhỏ An Điềm – Quảng Nam:
Càng nghĩ về con người và cuộc đời, về những gì đã trải qua, về những ngày qua và sắp tới, về lý do mình tồn tại trên cuộc đời này. Ngay tại đây, bây giờ và mãi mãi. Tôi tạ ơn Chúa ! Lẽ ra tôi đã “là không đời đời” nhưng Ngài đã cho con sự sống này. Ngài còn cho con tất cả các cung bậc của sự sống, những khoảng khắc yêu thương riêng tư với người thân và những khoảng khắc ngập tràn sự xôm tụ cộng đồng.
Vẫn là tôi bây giờ, bên chiếc đàn Piano, với người vợ hiền và những đứa con. Nhưng cũng vẫn là tôi ngay lúc này, tại đây, có một dòng chữ của người bạn hiền ghi trong cuốn sách mới tặng để “Cho những tuyên ngôn mới, hành động mới vì một Việt Nam mới của những con người mới”.
Xin cám ơn tất cả. Tôi thành kính tạ ơn Tạo hoá lớn lao đã cho tôi sinh ra giữa cuộc đời này. Cám ơn vợ Hiền vì một đêm qua, với rượu vang và từ điển, thảo luận đến tận 12h khuya. Cám ơn các học trò hôm nay, là nguồn cảm hứng cho thầy hùng biện về một thế hệ Việt Nam đang lớn từng ngày. Cám ơn cuộc đời vì những gì đã qua và đang tới. Và trong ngất ngây hôm nay tôi nhớ đến thời gian tù ngục. Cực kỳ tự do trong nhà tù lớn, tôi cất tiếng ngâm nga đọc một bài thơ tôi làm nhân ngày sinh nhật năm 2014 trong nhà tù nhỏ An Điềm – Quảng Nam:
“Lòng tuyệt đối bình an trong tù ngục
Vượt lên trên hiểu biết thông thường
Song sắt cũ ngàn năm hoa vẫn nở
Sách sang trang mầm nụ cứ cựa mình”
